Menu
Το αστάρωμα μιας επιφάνειας ή ενός αντικειμένου πολλές φορές δεν το παίρνουμε τόσο σοβαρά όσο το βάψιμο. Kαι είναι λάθος γιατί χρώματα, βερνίκια, επιχρίσματα, μπορεί εύκολα να ξεκολλήσουν ή ακόμα και να πέσουν, αν δεν τα υποστηρίζει ο μεγάλος σύμμαχος που λέγεται αστάρι! Κάθε επιφάνεια μπορεί να γίνει μόνο τόσο καλή όσο καλό είναι το αστάρωμά της.
Βέβαια τα αστάρια δεν έχουν πάντα την ίδια αποστολή. Ένα αστάρι είναι βασικά ο «διαμεσολαβητής» πρόσφυσης ανάμεσα στο υπόστρωμα και την επιφανειακή επίστρωση. Πως εξηγείται αυτό; Πρόκειται απλά για ένα φυσικό φαινόμενο: με το αστάρωμα δημιουργούνται μικροσκοπικές ανωμαλίες που αυξάνουν κατά κάποιο τρόπο την επιφάνεια του υποστρώματος κάνοντάς τη λίγο πιο τραχιά. Και βέβαια, όσο μεγαλύτερη επιφάνεια θα βρει το χρώμα, τόσο καλύτερα θα κολλήσει. Στην πραγματικότητα δηλαδή, μια επιφάνεια δε λειαίνεται με το αστάρι, αλλά αντίθετα «αγριεύει» ελαφρά, χωρίς όμως αυτό να πολυφαίνεται.
Ένας ακόμα σκοπός του ασταρώματος είναι να σταθεροποιηθεί καλύτερα το υπόστρωμα. Αυτό ισχύει ειδικά σε περιοχές που η σοβατισμένη επιφάνεια παρουσιάζει σαθρά σημεία. Μια ολοκληρωμένη επεξεργασία με αστάρι υψηλής διεισδυτικής ικανότητας σταθεροποιεί τα τμήματα με την αμμώδη σύσταση, ώστε να πιάσει γερά πάνω τους το χρώμα.
Παράλληλα, επιδιώκεται συνήθως και ο περιορισμός της απορροφητικότητας του υποστρώματος, κυρίως σε πορώδεις επιφάνειες υλικών ορυκτής βάσης. Πολλές φορές το υπόστρωμα αποτελείται και από διάφορα υλικά: ασβεστοτσιμεντοκονίαμα για παράδειγμα επισκευασμένο κατά τόπους με στόκο που έχει βάση γύψου. Τότε χρειάζεται ένα αστάρωμα με ειδικό αστάρι βαθιάς δράσης, ώστε τα διάφορα υλικά να αποκτήσουν μια σχεδόν ίδια απορροφητικότητα και η μετέπειτα επεξεργασία να βρει παντού τις ίδιες ευνοϊκές συνθήκες πρόσφυσης.
Τελευταία πρόκληση για το αστάρωμα είναι οι δράσεις της στεγανοποίησης ή του εμποτισμού. Ουσιαστικά, στις δύο περιπτώσεις αλλάζει μόνο η φορά της δράσης του υλικού. Στεγανοποιητικό είναι ένα αστάρι όταν εμποδίζει να ανεβαίνουν από το υπόστρωμα προς την επιφάνεια χρωστικές ουσίες ή διάφορα χημικά και λεκέδες. Εμποτιστικό είναι ένα αστάρι, όταν αποτρέπει τη διείσδυση, κυρίως του νερού, από την επιφάνεια στο υπόστρωμα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα ξύλα κατασκευών που βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους, καθώς η συγκέντρωση υγρασίας στο εσωτερικό τους δημιουργεί συνθήκες ιδανικές για τους μύκητες και τα άλλα παράσιτα.
ΞΥΛΟ
Προστασία κατά της κυάνωσης
Ειδικά για την κυάνωση υπάρχει αστάρι άχρωμο, κατάλληλο για εξωτερικούς χώρους, που αποτρέπει τη διείσδυση του νερού και της υγρασίας και προστατεύει από την προσβολή του μύκητα της κυάνωσης, η οποία αλλοιώνει την ωραία εμφάνιση του ξύλου.
Αυτό το αστάρι προσφέρει στοιχειώδη, βασική προστασία κατά των καιρικών επιδράσεων, ειδικά σε ξύλα κωνοφόρων δέντρων, όπως το πεύκο. Ο μύκητας που προκαλεί την κυάνωση δεν καταστρέφει το ξύλο, αλλά διπλασιάζει σχεδόν την απορροφητικότητά του σε νερό, με αποτέλεσμα την αλλαγή του χρώματος και το σχηματισμό άσχημων λεκέδων. Το προστατευτικό κατά της κυάνωσης αστάρι περιέχει μυκητοκτόνα και γι’ αυτό δεν πρέπει να κάνετε υπερβολική χρήση. Άλλωστε η δραστική ουσία κατά της κυάνωσης αποτελεί ένα σημαντικό συστατικό στοιχείο και σε πολλά άλλα αστάρια και προϊόντα ξυλοπροστασίας,
Αστάρι εμποτισμού
Το αστάρι εμποτισμού κάνει περισσότερα πράγματα από το προηγούμενο και θεωρείται σαφώς αποτελεσματικότερο από το καθαρά προστατευτικό κατά της κυάνωσης αστάρι. Είναι κι αυτό άχρωμο και προστατεύει το ξύλο όχι μόνο από τη διείσδυση νερού και την κυάνωση, αλλά και από τα έντομα και τη σήψη. Χρησιμοποιείται περισσότερο σε ξύλα σημαντικά από στατική άποψη, πχ. σκελετούς στεγών, ορθοστάτες κλπ. Είναι επίσης κατάλληλο για κάθε συμπληρωματική προστατευτική επίστρωση, σε μορφή απλή ή και σε διάφορα χρώματα ανθεκτικά κατά της UV ακτινοβολίας.
Αστάρι μονωτικό
Το μονωτικό αστάρι, σε αντίθεση με το αστάρι εμποτισμού, είναι λευκό. Προορισμός του δεν είναι να προστατέψει το ξύλο αλλά να προφυλάξει τη στρώση του χρώματος ή του βερνικιού από τα αναδυόμενα συστατικά του ίδιου του ξύλου. Αυτά ανεβαίνουν πολλές φορές με το πέρασμα του χρόνου μέχρι την επιφάνεια και αλλοιώνουν τη φυσική της εμφάνιση. Απαραίτητο είναι το μονωτικό αστάρι ειδικά όταν πρόκειται για ξύλα με πλούσια συστατικά, όπως ο λάρικας ή τα διάφορα είδη τροπικής ξυλείας με τα αιθέρια έλαιά τους. Επίσης, συνιστάται το αστάρι αυτό πριν από το βάψιμο εμποτισμένων υπό πίεση ξύλων. Τα άλατα του εμποτισμού μπορεί με τον καιρό να βλάψουν ανεπανόρθωτα το επιφανειακό φινίρισμα.
Αστάρωμα MDF
Οι δημοφιλέστατες κατασκευαστικές πλάκες MDF χρειάζονται πάντα ένα προκαταρκτικό αστάρωμα για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι ότι παρουσιάζουν εξαιρετικά λείες επιφάνειες, στις οποίες δυσκολεύεται να πιάσει καλά το χρώμα ή το βερνίκι. Εδώ λοιπόν το αστάρι δρα σαν βελτιωτικό της πρόσφυσης. Ο δεύτερος λόγος είναι η υπερβολική απορροφητικότητα στα σόκορα του MDF. Σε αυτά το αστάρι δρα περίπου όπως ένα αστάρι βαθιάς δράσης για την ελαχιστοποίηση και τη ρύθμιση της απορροφητικότητας. Στο MDF περνιέται όπως σχεδόν όλα τα αστάρια για εσωτερικούς χώρους, με ένα ρολό βαψίματος.
Υπόστρωμα βαψίματος
Για να πετύχετε τέλειο βάψιμο του ξύλου σε εσωτερικούς χώρους, πρέπει πρώτα το αστάρι να έχει γεμίσει τους πόρους και να έχει απειροελάχιστα «αγριέψει» τις επιφάνειες βελτιώνοντας την πρόσφυση. Ανάλογα με το τελείωμα, θα εφαρμόσετε την κατάλληλη προετοιμασία. Αν χρησιμοποιήσετε υδατοδιαλυτό χρώμα ακρυλικής σύνθεσης, θα προηγηθεί το αντίστοιχο ακρυλικό υδατοδιαλυτό αστάρι. Τα αστάρια αυτά κατά κανόνα είναι άοσμα, φιλικά προς το περιβάλλον και χρησιμοποιούνται και σε άλλα υλικά, όπως μέταλλα, πολυεστέρα ή σκληρό PVC. Αν η πρόθεσή σας είναι να βάψετε με ριπολίνη, τότε θα προετοιμάσετε τις επιφάνειες με βελατούρα, αστάρι διαλύτη δηλαδή κατάλληλο για ξύλο.
Στιλβωτικό αστάρι
Το αστάρι «ταχείας λείανσης» είναι ένα άχρωμο αστάρι με βάση συνθετικής ρητίνης για έπιπλα σε εσωτερικούς χώρους. Είναι και αυτό αρκετά στεγανοποιητικό και προσφέρει στο μετέπειτα τελείωμα μια κατά πολύ βελτιωμένη πρόσφυση. Όμως πάνω σε αστάρι αυτού του είδους μπορείτε να δουλέψετε μόνο με νιτρικά χρώματα και βερνίκια. Κατά τα άλλα, είναι κατάλληλο για όλα τα είδη ξυλείας, μόνο που σε ορισμένα ξύλα, τροπικά κυρίως, μπορεί το στέγνωμα να καθυστερήσει λίγο.
ΤΟΙΧΟΣ / ΣΟΒΑΣ
Σταθεροποιητικό αστάρι
Είναι ένα άχρωμο αστάρι με υψηλή διεισδυτική ικανότητα, κατάλληλο για σχεδόν όλα τα ορυκτά υποστρώματα σε εσωτερικούς χώρους.
Βασικά έχει την αποστολή, να ελαχιστοποιεί την απορροφητικότητα του υποστρώματος ή να την εξομοιώνει όταν το υπόστρωμα αποτελείται από διάφορα υλικά. Το καλύτερο παράδειγμα είναι τα στοιχεία ξηράς δόμησης: εδώ, χωρίς αστάρωμα, οι γυψοσανίδες με τους λεπτούς πόρους και ο χοντρός στόκος αρμολόγησης θα απορροφούσαν εντελώς διαφορετικά την κόλλα της ταπετσαρίας ή τη χρώμα του τοίχου, και αυτό αργότερα θα ήταν ορατό στη βαμμένη ή ταπετσαρισμένη επιφάνεια. Το σταθεροποιητικό αστάρι συντελεί και στο καλύτερο «δέσιμο» του υποστρώματος. Επιστρώνεται πάντα σε άφθονη ποσότητα με μια βούρτσα, ακόμα και δύο φορές στα πολύ απορροφητικά υποστρώματα.
Αστάρι επικάλυψης
Παρά την επικρατούσα άποψη, το αστάρι αυτό δε δημιουργεί απόλυτα στεγανοποιητική επικάλυψη, αντίθετα είναι ανοιχτό στη διάχυση των υδρατμών. Αποτελεί όμως ένα είδος φραγμού για ανεπιθύμητες επιδράσεις στο τελικό φινίρισμα. Η λεπτή προστατευτική στρώση που σχηματίζει περιορίζει τη διαπερατότητα για τους αντιαισθητικούς λεκέδες της υγρασίας ή της νικοτίνης των τσιγάρων, εξασφαλίζοντας την καθαρότητα της βαμμένης ή επιχρισμένης επιφάνειας. Αυτό είναι σημαντικό όταν έχετε να κάνετε με πολύ λεπτόκοκκα επιχρίσματα, τα οποία λόγω της τριχοειδούς ιδιότητάς τους είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις παντός είδους χρωστικές ουσίες.
Αστάρι επιχρισμάτων
Το αστάρι για τα διακοσμητικά, ανάγλυφα επιχρίσματα μοιάζει πολύ με το αστάρι επικάλυψης γιατί και αυτό δεν αφήνει να περάσουν χρωστικές ουσίες, προσφέρει όμως καλύτερη πρόσφυση. Χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά λεπτή κόκκωση, η οποία «πολλαπλασιάζει» κατά κάποιο τρόπο την επιφάνεια προσκόλλησης για το υλικό τελειώματος. Έτσι, η επιφανειακή στρώση πιάνει πολύ πιο καλά. Το αστάρι αυτό χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για τα διακοσμητικά επιχρίσματα των οποίων τα πάχη κυμαίνονται από 0,5 μέχρι και 3 χιλ. Για πιο χοντρά ανάγλυφα επιχρίσματα (έως και 20 χιλ.) θα χρειαστείτε άλλα αστάρια.
Αστάρι υψηλής πρόσφυσης
Το αστάρι πρόσφυσης προορίζεται για τα δύσκολα υποστρώματα, όπως είναι όλα τα μη απορροφητικά υλικά και οι λείες ξύλινες επιφάνειες σε εσωτερικούς χώρους. Στα εντελώς μη απορροφητικά υποστρώματα, ένα συνηθισμένο αστάρι θα λειτουργούσε περισσότερο σαν μια απλή διαχωριστική στρώση, που μάλλον θα εμπόδιζε την πραγματική πρόσφυση. Λέγοντας ξύλινα υποστρώματα εννοούμε κυρίως τις πλανισμένες σανίδες, τις πλάκες κοντραπλακέ και τις πλάκες OSB, πάνω στις οποίες πολλές φορές θέλουμε να βρει γερή πρόσφυση κάποιο τσιμεντοειδές υλικό ή κάποια κόλλα πλακιδίων.
Αστάρι πλακιδίων
Για την πρόσφυση πάνω σε λείες πλακοστρωμένες επιφάνειες, υπάρχουν ειδικά αστάρια που περιλαμβάνονται στα συστήματα βαφής πλακιδίων. Αυτά έχουν μια ξεχωριστή αλκαλική επίδραση στα πλακάκια, που μετατρέπει σε ματ την εξαιρετικά γυαλιστερή τους επιφάνεια, δημιουργώντας έτσι τις αναγκαίες προϋποθέσεις για τη βελτίωση της πρόσφυσης. Για την τελική επίστρωση θα πρέπει φυσικά να επιλέξετε χρώμα ή βερνίκι από το ίδιο σύστημα.
Στεγανοποίηση ντους
Για τη στεγανοποίηση του ντους υπάρχουν αδιαβροχοποιητικά υλικά, τα οποία μπορείτε να απλώσετε και να πιάσουν σε όλα σχεδόν τα ορυκτά υποστρώματα. Αυτά χρησιμοποιούνται συνήθως στις περιοχές χωρίς πλακόστρωση, οι οποίες είναι εκτεθειμένες στα σταξίματα και τα πιτσιλίσματα του νερού. Πρόκειται για υλικά που παρουσιάζουν αυξημένη ελαστικότητα, για να μπορούν να παρακολουθούν χωρίς να ρηγματώνονται τις συστολές και διαστολές που προκαλούνται από τις μεγάλες μεταβολές της θερμοκρασίας στο χώρο του ντους.
ΜΕΤΑΛΛΑ
Αντιδιαβρωτικό αστάρι
Ένα αντιδιαβρωτικό αστάρι δεν είναι μόνο ένας απαραίτητος μεσολαβητής πρόσφυσης ανάμεσα στο μέταλλο και το χρώμα, αλλά και ο φρουρός που αποτρέπει την (αρχικά αόρατη) διάβρωση του μετάλλου κάτω από τη στρώση της μπογιάς. Επειδή η διάβρωση βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε συνδυασμούς μέταλλου, οξυγόνου και υγρασίας, πρέπει το αντιδιαβρωτικό αστάρι να σχηματίσει ένα είδος προστατευτικής μεμβράνης, χωρίς κανένα κενό γύρω από το μέταλλο. Έτσι, το καλύτερο εργαλείο γι’ αυτή τη διαδικασία είναι το πινέλο, που θα σας επιτρέψει να πετύχετε το αναγκαίο πάχος στρώσης. Τα αντιδιαβρωτικά μέσα μπορούν να έχουν βάση ακρυλική, συνθετικής ρητίνης, λαδιού ή και κάποιου συνδυασμού, χωρίς να επηρεάζεται καθόλου ο βασικός τρόπος δράσης. Στα απλά αντιδιαβρωτικά αστάρια, πριν από την επίστρωση πρέπει να καθαρίσετε με προσοχή την υπάρχουσα σκουριά με μια συρματόβουρτσα και με γυαλόχαρτο.
Μετατροπέας σκουριάς
Βελτιώνει την πρόσφυση του χρώματος και προστατεύει το μέταλλο από τη διάβρωση. Η βασική διαφορά του μετατροπέα της σκουριάς από το κανονικό αντιδιαβρωτικό αστάρι, είναι ότι ο μετατροπέας λειτουργεί και στα παραμικρά ίχνη σκουριάς, με αποτέλεσμα να μη χρειάζεται να προηγηθεί καθαρισμός. Μέσω μιας χημικής ένωσης μετατρέπει πραγματικά τη σκουριά σε ένα σταθερό και ανθεκτικό υπόστρωμα για το μετέπειτα χρώμα ή βερνίκι προστασίας μετάλλων. Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταβολής, ο ίδιος ο μετατροπέας παίρνει ένα μπλε- μαύρο χρώμα. Αυτός ο μεταχρωματισμός είναι και η βασικότερη ένδειξη για το ότι η διαδικασία μετατροπής ξεκίνησε και βρίσκεται σε εξέλιξη. Αν το χρώμα δεν αλλάξει, θα πρέπει να περάσετε ένα δεύτερο χέρι.
Ειδικό αστάρι μετάλλων
Ένα ειδικό αστάρι έχει μελετηθεί για τα λεγόμενα μη σιδηρούχα μέταλλα, πολλά από τα οποία, χρησιμοποιούνται ευρύτατα στις οικοδομές όπως ο χαλκός, το αλουμίνιο, ο ορείχαλκος και ο ψευδάργυρος. Βελτιώνει την πρόσφυση και προσφέρει προστασία σε όλες τις γαλβανισμένες ή ανοξείδωτες επιφάνειες, εξασφαλίζοντας σωστή προετοιμασία για το βάψιμο με αλκυδικά, υδατοδιαλυτά ή άλλα χρώματα. Εμφάνιση συνηθισμένης σκουριάς σπάνια παρατηρείται στα περισσότερα μη σιδηρούχα μέταλλα, δεν λείπουν όμως κάποιες παραλλαγές. Ο εκτεθειμένος στον αέρα χαλκός για παράδειγμα, καλύπτεται με τον καιρό από ένα (προστατευτικό) στρώμα οξειδίου που δίνει μια πρασινωπή απόχρωση στην επιφάνεια.
Αντισκωριακό αστάρι
Το αντισκωριακό αστάρι είναι σχεδόν σαν το αντιδιαβρωτικό αστάρι, αλλά καταλληλότερο για μεγάλες μεταλλικές επιφάνειες, όπως γκαραζόπορτες για παράδειγμα. Επιπλέον, μπορεί, όπως και ο μετατροπέας σκουριάς που αναφέραμε πιο πάνω, να περαστεί σε σκουριασμένα σημεία και να τα σταθεροποιήσει, ώστε στη συνέχεια να βαφτούν με σιγουριά.
Primer επικάλυψης
Για επαγγελματική χρήση, κυρίως στο βάψιμο αυτοκινήτων, υπάρχει το primer επικάλυψης που προετοιμάζει τις επιφάνειες για το φινίρισμα. Δρα περίπου όπως ορισμένα αστάρια ξύλου, που προορισμός τους είναι η πλήρωση των πόρων στο υπόστρωμα. Φυσικά, οι πόροι στα μέταλλα είναι πολύ λεπτότεροι, και πάλι όμως πρέπει να σφραγιστούν, αν θέλουμε τελικά μια πραγματικά λεία, γυαλιστερή επιφάνεια.
